Hieronder staan de ontwikkelingen die meer lokaal van aard zijn of die we zelf initiëren.
Beheersmaatregelen en transformatie Sociaal Domein
De kosten voor jeugdzorg blijven stijgen; in 2024 was hiervoor ruim € 3 miljoen extra nodig. Gemeenten, zowel landelijk als regionaal, zetten in op een beweging naar het gewone leven. Deze beweging is nodig om het stelsel financieel houdbaar te houden, maar ook omdat uit onderzoek van het Nederlands Jeugd Instituut blijkt dat slechts 1 op de 5 jongeren in de jeugdhulp aantoonbaar baat heeft bij de ingezette hulp. Door de focus te verleggen van specialistische zorg (cure) naar ondersteuning in het dagelijks leven (care), bouwen we aan een weerbare en meer gelijkwaardige samenleving. We sluiten aan bij de eigen kracht van het sociale netwerk van inwoners, benutten aanwezige beschermende factoren en zetten in op talentontwikkeling, kansen en zelfredzaamheid. We maken lichte ondersteuning breder toegankelijk via laagdrempelige, collectieve voorzieningen. Voor inwoners die daarmee onvoldoende geholpen zijn, blijft aanvullende, tijdelijke ondersteuning beschikbaar.
Deze beweging richting de voorkant is deels al gestart met incidentele middelen (gericht op minder, bredere, passendere en lichtere ondersteuning). Structurele verankering is nodig om deze aanpak voort te zetten en zorguitgaven beheersbaar te houden. Daarbij gaat het onder andere om een sterk lokaal team (conform de landelijke handreiking), versterking van het vrijwilligerswerk, betere samenwerking tussen formele en informele zorg en een integrale aanpak richting onderwijs. In de gezondheidsnota Gezond en Vitaal 2025-2028, de nieuwe Regionale Inkoopkoers Jeugd en Wmo, Versterken van het gewone leven en de nieuwe Verordening maatschappelijke ondersteuning en jeugdhulp Utrechtse Heuvelrug 2025 is deze beweging beleidsmatig verankerd.
Hiervoor zijn vanaf 2026 structurele middelen nodig van circa € 700.000. Vanuit innovatiemiddelen, die nog niet gealloceerd zijn, kan € 200.000 voor dit doel aangewend worden. Waardoor er per saldo € 500.000 extra aan middelen nodig is. Wij verwachten door deze middelen de lasten voor jeugdhulp in 2028 met € 250.000 en in 2029 met € 500.000 te verlagen. Als het Rijk in het najaar incidentele middelen beschikbaar stelt voor compensatie van de jeugdzorgtekorten in 2023 en 2024 – zoals toegezegd tijdens de voorjaarsnotabesprekingen met de VNG naar aanleiding van de commissie Van Ark – stellen wij voor deze in te zetten voor de beheersmaatregelen in 2026 en 2027, conform het begrotingsadvies van de VNG van 20 mei 2025.
Ambulante jeugdzorg
De uitgaven voor ambulante jeugdzorg stijgen landelijk al jaren. In de gemeente Utrechtse Heuvelrug is geen sprake van een toename in het aantal cliënten, maar wel van een toename in de intensiteit van de geboden hulp. Dit beeld sluit aan bij signalen uit de praktijk: de hulpvragen van gezinnen worden complexer, waardoor de benodigde zorg intensiever is. Op basis van de realisatiecijfers 2024 en een analyse van het structurele effect is, in het kader van realistisch begroten, een structurele aanpassing van € 2,3 miljoen noodzakelijk. We verwachten door het nemen van beheersmaatregelen en de transformatie binnen het sociaal domein en daar extra middelen voor in te zetten (zie hierboven) de lasten ten opzichte van deze aanpassing te kunnen verlagen.
Leerlingenvervoer
In 2024 is na een aanbesteding een nieuwe vervoerder gestart met het leerlingenvervoer. De overgang verliep niet zonder problemen. Deze betroffen niet alleen de uitvoering (zoals het taxivervoer), maar ook de communicatie vanuit de gemeente, het proces van (her)aanvragen, de bereikbaarheid en de beoordeling van aanvragen. Om het leerlingenvervoer ook in de toekomst te kunnen blijven uitvoeren, is het wenselijk dat minder kinderen gebruik hoeven te maken van taxivervoer. De middelen (€ 50.000 euro voor 2026) worden ingezet om het proces rondom indicatiestelling te versterken en een verdere impuls (nader uit te werken) te geven aan de kanteling van het gebruik van aangepast vervoer. Dit is in lijn met de Uitvoeringsagenda “Samen leven, samen doen” en kan op termijn bijdragen aan lagere kosten.
(Bovenregionale) aanbesteding essentiële jeugdzorgfuncties
Voor hoog specialistische verblijfsvoorzieningen voor jeugdigen (de essentiële functies) hebben de gemeenten in de regio Zuidoost Utrecht, samen met andere gemeenten in de regio Utrecht, een bovenregionaal contract afgesloten met YEPH (zorgaanbieders Youké, Pluryn en ’s Heerenloo). Dit contract kan na 2026 niet worden verlengd. Het financiële plafond van de huidige opdracht is bereikt, mede door een toename van (zeer) intensief maatwerk voor jeugdigen. Daarom is een nieuwe inkooptraject gestart, zodat per 1 januari 2027 passende voorzieningen beschikbaar zijn voor jeugdigen met zeer complexe hulpvragen. De financiële consequenties hiervan zijn op dit moment nog niet volledig in beeld.
Contracten Wmo huishoudelijke ondersteuning
De regionale contracten voor huishoudelijke ondersteuning lopen eind 2025 af en zullen worden verlengd. Conform de Algemene Maatregel van Bestuur moet hiervoor een kostprijsonderzoek worden uitgevoerd. Naar verwachting leidt dit tot hogere tarieven voor huishoudelijke ondersteuning. De financiële consequenties hiervan zijn op dit moment nog niet duidelijk, aangezien het kostprijsonderzoek nog niet is afgerond.
Kunstgrasveld voetbalvereniging DEV Doorn
Voetbalvereniging DEV Doorn heeft een verzoek ingediend voor de aanleg van een tweede kunstgrasveld op sportpark Tuilland in Doorn. Door klimaatontwikkelingen staan natuurlijke sportvelden, zoals natuurgrasvelden, steeds vaker onder druk. Langdurige natte, droge en warme periodes leiden ertoe dat velden vaker worden afgekeurd en langere tijd niet bespeelbaar zijn. In combinatie met een sterk stijgend aantal leden leidt dit tot ondercapaciteit op het sportpark. De investeringskosten bedragen € 475.000 met een kapitaallast van € 32.000 per jaar. Bij dit bedrag is rekening gehouden met het aanbod van de vereniging om een deel van de investering voor eigen rekening te nemen.
Regionale ICT-dienst Utrecht (RID) - bijdrage op basis van kadernota
Dit betreft de verwerking van het raadsbesluit over de kadernota van de RID, waarin meerdere ontwikkelingen zijn opgenomen. Een daarvan is het borgen van een veilige en betrouwbare informatievoorziening voor de deelnemende gemeenten. Onderdeel hiervan is de inzet van zogenoemde E5-licenties, waarvan de kosten jaarlijks toenemen. Deze toename is verwerkt in het opgenomen bedrag.
Centrumvisie Doorn
In de Omgevingsvisie is vastgelegd dat voor de dorpen Driebergen, Maarsbergen en Doorn een Centrumvisie wordt opgesteld. De centrumvisie voor Driebergen is gestart in 2024 en 2025 en loopt door in de komende jaren. Voor Maarsbergen start de visieontwikkeling in 2025. De Centrumvisie voor Doorn stond gepland voor 2026. Met de Centrumvisie voor Doorn wordt toegewerkt naar een integraal ontwikkelperspectief voor het dorpscentrum, waarbij belangen op het gebied van economie, wonen, ruimtelijke ordening, groen en verkeer in samenhang worden meegewogen. In de praktijk blijkt echter dat er nog teveel afhankelijkheden zijn om in 2026 daadwerkelijk te starten. Denk daarbij aan het kruispunt Dorpsstraat/Amersfoortseweg. De exacte timing en benodigde investeringen zijn op dit moment nog niet uitgewerkt. De visieontwikkeling voor Doorn wordt daarom ter besluitvorming voorgelegd aan de nieuwe raad in de volgende raadsperiode.
Centrumvisie Driebergen
De centrumvisie Driebergen richt zich op een compacter en groener centrum met meer geconcentreerde voorzieningen, een levendig plein voor ontmoeting en horeca, en woningbouw rond de Appelgaard. Op dit moment wordt het voorkeursscenario van de raad verder uitgewerkt waarvoor onderzoeken zoals mobiliteit, retail en kosten (zoals de aanleg van pleinen) in kaart worden gebracht. Ook wordt een ontwikkelstrategie voorbereid voor de realisatie van de visie, inclusief kostenraming. De plannen worden gefaseerd uitgevoerd en kosten lopen naar verwachting tot 2040 door. Mogelijk kan in 2028 al gestart worden met het ontwikkelen van een plein met horeca, waarvoor een aantal panden aan de Traaij moet worden gesloopt.
Reconstructie Dorpsstraat Doorn
De voorbereiding van het project is gepland tot Q1 2027. Daarna zal de daadwerkelijke uitvoering van de werkzaamheden van start gaan. De huidige raming van de totale omvang van het project liggen momenteel op € 4,8 mio. Op dit moment is er € 2,7 miljoen dekking vanuit diverse investeringen. Voor € 2,1 miljoen moet nog dekking worden gevonden. Er wordt onderzocht of deze dekking ook deels in de vorm van subsidies kan worden gevonden. In 2024 en begin 2025 is gewerkt aan een Integraal Beheerplan Buitenruimte. Via het bijbehorende raadsvoorstel en raadsbesluit (besluitvorming 10-4-2025) is gevraagd de benodigde financiële consequenties uit het IBB op te voeren via de kadernota 2026. De financiële vraag voor de reconstructie van de N225 in Doorn zit in deze financiën verwerkt.
Omgevingsprogramma’s: Vitale Dorpen en Buitengebied in balans
In het Uitvoeringsprogramma is opgenomen dat we de ambities uit de omgevingsvisie willen uitwerken in omgevingsprogramma’s. Het gaat hierbij om de programma’s Vitale Dorpen en Buitengebied in balans. Op basis van de ervaringen tot nu toe is het wenselijk om voorlopig voor beide programma's een algemeen programmabudget beschikbaar te behouden. Dit kan wat lager zijn dan het in 2025 beschikbare bedrag van € 30.000 per programma. Naar verwachting is een budget van € 15.000 per programma toereikend. Dit budget kan worden ingezet voor bijeenkomsten en participatieactiviteiten, zoals zaalhuur en catering, en voor aanvullende verkenningen of inventarisaties rondom specifieke vraagstukken, bijvoorbeeld het in beeld brengen van wat er per dorp nodig is om vitaliteit te bevorderen. De inzet van het programmabudget is incidenteel van aard en wordt tussentijds geëvalueerd. Op basis van die evaluatie wordt besloten of, en in welke vorm, aanvullende of structurele middelen nodig zijn voor de verdere uitvoering.
Centrummanager
Bij de vaststelling van het Uitvoeringsprogramma is een amendement aangenomen waarin de raad voor de jaren 2023, 2024 en 2025 middelen beschikbaar heeft gesteld voor de inzet van een centrummanager (gedekt uit Coronagelden). Zonder aanvullende raming vervalt dit budget per 2026. De centrummanager is inmiddels aan de slag gegaan met het versterken van de organisatiegraad en professionalisering van ondernemersverenigingen. Ondernemers geven aan tevreden te zijn over de bijdrage van de centrummanager aan deze ontwikkeling. Om deze inzet een passend vervolg te geven, wordt voorgesteld om voor de jaren 2026 en 2027 incidenteel een bedrag van 75.000 euro beschikbaar te stellen. Hiervan wordt 50.000 euro rechtstreeks door de gemeente gefinancierd, de resterende 25.000 euro is gebaseerd op cofinanciering en afhankelijk van de bijdragen van de ondernemers.
Gemeentelijk vastgoed
Voor het onderhoud van het gemeentelijk vastgoed zijn twee zaken leidend. De 'Visie op gemeentelijk vastgoed' (Visie) en de opgestelde Duurzame Meerjaren OnderhoudsProgramma’s (DMJOP’s). In de Visie is de ambitie opgenomen om in 2035 energieneutraal en in 2050 aardgasvrij te zijn. Deze doelstellingen zijn op 12 oktober 2017 vastgesteld door de raad via een motie. De gemeente wil hierin een voorbeeldfunctie vervullen, met als strategie om de grootste energieslurpers als eerste aan te pakken.
In het Duurzame Meerjaren Onderhoudsprogramma is een onderhoudsplanning opgesteld, rekening houdend met de nieuwe eisen (zoals ARBO), de veroudering van het vastgoed, de afschrijving van installaties en de huidige staat van het vastgoed. Daarbij wordt zoveel mogelijk aangesloten bij natuurlijke momenten, waarbij maatregelen worden genomen op het moment dat er daadwerkelijk sprake is van vervangingsnoodzaak. Dit gaat gepaard met een investeringsagenda. Ook externe factoren en meekoppelkansen beïnvloeden de planning. In de begroting wordt tevens bekeken of de bestaande bestemmingsreserves voor onderhoud gebouwen en het revolving fund Energieneutraal nog kunnen worden benut.
Renovatie gymzaal Overberg
Betreft renovatie en verduurzamen. Gymzaal gaat dan van het gas af en wordt zo goed als energieneutraal. Conform de normale afschrijvingscyclus in het DMJOP. Bovendien gaat de naast gelegen (school)locatie ook vernieuwen en verduurzamen. Het is daarom ook raadzaam om van deze koppelkans gebruik te maken door bijvoorbeeld de mogelijkheid om gezamenlijk aan te besteden.
Renovatie gymzaal Weidestraat
Gymzaal de Weidestraat stond op nominatie om verplaatst en nieuw gebouwd te worden. En is aan het eind van de levensduur. Echter door ontwikkelingen in het onderwijsveld gaat de verplaatsing niet door en moet de huidige gymzaal gerevitaliseerd worden om nog jaren mee te kunnen. Het pand gaat dan weer voldoen aan alle benodigde eisen wat nu niet het geval is. Betreft renovatie en verduurzamen. Gymzaal gaat dan van het gas af. Conform de normale afschrijvingscyclus.
Behoud Sporthal Amerongen
Voor het behoud van een volwaardige sporthal - via renovatie of nieuwbouw- wordt een vervolgonderzoek uitgevoerd. In deze Kaderbrief is ervoor gekozen het benodigde investeringsvolume en het bijbehorende structurele budget voor kapitaallasten en verwachte exploitatielasten alvast op te nemen.
Het exacte investeringsvolume is nog niet te bepalen en hangt af van de uitkomsten van het vervolgonderzoek en de onderhandelingen met de huidige eigenaar van de sporthal. Voor de jaarlasten (kapitaallast en exploitatielast) is een stelpost van € 350.000 opgenomen, gebaseerd op eerdere verkenningen en een inschatting van mogelijkheden tot optimalisatie van de bezettingsgraad. Omdat de volledige realisatie naar verwachting nog niet in 2026 plaatsvindt, is voor dat jaar voorlopig de helft van het bedrag opgenomen. Bij de begroting wordt dit, waar nodig, aangepast en verder gespecificeerd.
Brandweerkazerne Leersum
De huidige kazerne is sterk verouderd. Installaties zijn afgeschreven en voldoen niet meer aan de huidige eisen ook op het gebied van ARBO. Er is een uitgebreid onderzoek geweest om een nieuwe en betere locatie te vinden maar dat is niet gelukt. Vandaar dat voorgesteld wordt om op de huidige kavel nieuw te bouwen. Het eventueel toevoegen van bedrijfswoningen wordt als een koppelkans gezien. Bovendien wordt de kazerne dan gasloos en zo goed als energieneutraal.
Maatregelen Netcongestie gemeentewerf
Overschrijding van de gecontracteerde energiewaarden op de gemeentewerf leidt tot dreiging met boetes of zelfs afsluiting door de netbeheerder. Dit onderstreept de noodzaak om versneld duurzame maatregelen te treffen. Het uitbreiden van zonnepanelen in combinatie met een batterijopslagsysteem (BESS) draagt bij aan een verlaging van het netverbruik en een efficiënter energiegebruik. Daarnaast wordt een noodaggregaat aangeschaft dat werkt op duurzame HVO-diesel. Dit aggregaat schakelt automatisch in bij dreigende overschrijding van de energiewaarde en voorkomt zo boetes of afsluiting. Het noodaggregaat is mobiel, wat betekent dat het ook op andere locaties, zoals het Cultuurhuis in Doorn, kan worden ingezet. Daarmee biedt het extra flexibiliteit en zekerheid in de energievoorziening.
