Landelijke en maatschappelijke ontwikkelingen
Hieronder gaan we in op ontwikkelingen, waar gemeenten een beperkte invloed op hebben. Het gaat om beleid, dat vanuit het Rijk wordt geïnitieerd en de uitvoering van wettelijke taken. Daarnaast zien we ook maatschappelijke trends, die gevolgen hebben voor onze gemeente en onze inwoners. Er wordt volstaan met een inventarisatie van de landelijke en maatschappelijke ontwikkelingen. Een compleet overzicht van alle ontwikkelingen met bijbehorende kosten die moeten worden afgewogen in de begroting zijn opgenomen in de bijlage bij het raadsvoorstel ( deze volgt voor besluitvorming )
Hervormingsagenda Jeugd: Groeipijn
Op 30 januari 2025 bracht de Deskundigencommissie Hervormingsagenda Jeugd onder leiding van Tamara van Ark haar tussentijdse advies uit, getiteld 'Groeipijn'. In de Hervormingsagenda hebben verschillende partijen afspraken gemaakt om de jeugdzorg te verbeteren en financieel betaalbaar te houden. Het advies 'Groeipijn' evalueert de voortgang van deze afspraken. De commissie onderstreept het belang van voortzetting van de inhoudelijke koers van de agenda en pleit voor meer aandacht voor preventie en een sterkere pedagogische basis. Dit moet ruimte creëren voor passende, tijdige zorg voor jongeren die dat het hardst nodig hebben.
Om de doelen te realiseren is samenwerking met andere domeinen essentieel, zoals volwassenenzorg, kinderopvang, onderwijs, huisvesting, bestaanszekerheid, veiligheid, sport en cultuur. Gemeenten hebben hierbij een sleutelrol in het versterken van lokale teams en het bieden van goede basisvoorzieningen. Daarnaast schetst het advies een nieuw financieel kader en bevestigt het dat gemeenten tot nu toe onvoldoende middelen hebben ontvangen om passende hulp te bieden aan gezinnen en kwetsbare kinderen.
In de Voorjaarsnota 2025 geeft het kabinet aan te willen inzetten op goede en beheersbare jeugdzorg. Dit leidt tot aanvullende middelen voor gemeenten in 2026 en 2027. De uiteindelijke verdeling van deze middelen over de gemeenten wordt nog vastgesteld. Voor de gemeente Utrechtse Heuvelrug wordt een aanvullend bedrag verwacht van circa € 2,1 miljoen extra voor jeugdzorg , maar dit is afhankelijk van de nog te bepalen verdeelsleutel.
Vanaf 2028 worden maatregelen uit de Hervormingsagenda Jeugd verder versterkt, zowel inhoudelijk als op het gebied van beheersbaarheid. Wat dit precies betekent, is nu nog onduidelijk. We verwachten dat de uitwerking van de Voorjaarsnota in de Meicirculaire 2025 meer duidelijkheid biedt. Belangrijk is dat de geplande extra bezuinigingen vanaf 2026 worden geschrapt en dat er een passende indexatie komt. Hoe het Rijk het advies financieel verwerkt, is op dit moment nog niet bekend.
Verplichte regiovorming Jeugdzorg
Nieuwe wetgeving stelt eisen aan de regionale organisatie van de inkoop van specialistische jeugdzorg. Dit betekent dat de informele netwerksamenwerking in de regio Zuidoost Utrecht (ZOU) vóór juli 2026 moet worden geformaliseerd. Dit is voornamelijk een juridisch-technische opgave, waarvoor mogelijk incidentele kosten ontstaan, bijvoorbeeld voor de inhuur van juridische expertise. Daarnaast worden implementatiekosten verwacht vanwege de overgang naar een andere samenwerkingsvorm. Mogelijke structurele gevolgen voor de personele omvang van het regioteam zijn nog niet verwerkt in de regionale begroting; dit hangt af van de uiteindelijke keuze voor het type gemeenschappelijke regeling.
Inpassen transformatorhuisjes netcongestie
De komende jaren plaatsen netbeheerders in Nederland circa 50.000 nieuwe transformatorhuisjes (distributiestations) om het elektriciteitsnet te versterken. Voor onze gemeente gaat het om 195 locaties. Deze uitbreiding is noodzakelijk vanwege het toenemende elektriciteitsverbruik. Om de stabiliteit van het stroomnet te waarborgen, is het belangrijk dat de aanleg van deze traforuimtes geen vertraging oploopt. De transformatorhuisjes worden daarom in een standaarduitvoering geleverd door vaste leveranciers waarmee de netbeheerders afspraken hebben. Verschillende raadsfracties hebben moties aangekondigd om een zorgvuldige en passende inpassing van de transformatorhuisjes in de omgeving te waarborgen. Te denken valt aan groene inpassing, een mooiere ‘schil’ van de grotere huisjes, of beschildering met kunst. Om enkele huisjes in de gemeente te kunnen verfraaien nemen we in de kaderbrief éénmalig een bedrag van €50.000 euro op. Het aantal huisjes dat kan worden verfraaid, hangt af van de gekozen invulling van het budget. Een grove inschatting van de kosten: ommetstelen ca. € 25.000,-, beschilderen ca. € 1.000,-, beplanten met groen/haag ca € 2.000,- en kunstuitingen ca. € 5.000,-.