Uitvoeringsprogramma
Halverwege de bestuursperiode is het uitvoeringsprogramma 'Groen en Duurzaam Doen' geëvalueerd. We liggen op koers met het realiseren van de ambities. Voor de uitvoering van de laatste onderdelen uit het programma zijn zoals ook opgenomen in het Uitvoeringsprogramma nog aanvullende budgetten nodig. Soms incidenteel en soms structureel.
Aanjagen woningbouw
Op dit moment is 0,5 fte beschikbaar via het uitvoeringsprogramma en aanvullend 1,0 fte projectleider via provinciale subsidie. Deze tijdelijke capaciteit (1,5 fte) loopt eind 2025 af. Het programma wordt dan ook afgerond; middelen zijn niet overgeheveld en na dit jaar niet meer beschikbaar. De verwachting is dat ook na 2026 inzet nodig blijft om woningbouw te versnellen, planning te bewaken en de samenwerking met stakeholders voort te zetten. De gemeente is verantwoordelijk voor voldoende passende huisvesting en heeft daarover prestatieafspraken gemaakt. De ingezette capaciteit wordt geëvalueerd, waarna bekeken wordt of voortzetting hiervan noodzakelijk is. Voorgesteld wordt om voor 2026 incidenteel middelen op te nemen binnen het uitvoeringsprogramma om deze aanjaagfunctie voort te zetten. Voor de jaren na 2026 is het voortzetten van deze inzet een beleidsmatige keuze die nog moet worden gemaakt en aan de nieuwe raad zal worden voorgelegd. Mogelijk kan (een deel van) de inzet op termijn uit cofinanciering worden bekostigd.
Aardgasvrije gemeente in 2050
In 2022 zijn we begonnen met het aardgasvrij maken van de bebouwde omgeving, met als doel een aardgasvrije gemeente in 2050. Dit doel is vastgelegd in de landelijke Klimaatwet en in het gemeentelijk uitvoeringsprogramma. De werkzaamheden worden uitgevoerd binnen het project Duurzame Wijken. Het streven is om voor het einde van deze raadsperiode 12 wijken te hebben opgestart en daarna in deze wijken door te werken naar een volledig aardgasvrije wijk. De verwachte doorlooptijd per wijk is, op basis van huidige kennis, ongeveer 18 jaar. De gemeente bestaat uit 26 wijken, plus een buitengebied. Om de doelstelling van een aardgasvrije gemeente op tijd te realiseren is uitbreiding naar meer wijken op termijn noodzakelijk. Voor nu wordt voorgesteld het aantal wijken niet nu al uit te breiden, maar eerst de huidige aanpak te evalueren. Op basis daarvan kan een volgende afweging worden gemaakt. Deze afweging wordt aan de nieuwe raad voorgelegd.
Utrechts Programma Landelijk Gebied (UPLG) cofinanciering projecten
De doelen van het Utrechts Programma Landelijk Gebied (UPLG) sluiten goed aan bij de gemeentelijke omgevingsvisie en het uitvoeringsprogramma. Er worden steeds meer projecten opgestart, zowel door de provincie als door andere betrokken partijen zoals het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden, de KAMM-landgoederen en buurgemeenten. Ook de gemeente wil zelf actief bijdragen door deel te nemen aan die projecten als ze over ons grondgebied gaan, en nieuwe projecten te initiëren. Gemeentelijke adviseurs leveren inhoudelijke input bij deze projecten. Om als gemeente daadwerkelijk te kunnen deelnemen aan projecten en zelf projecten op te starten, is cofinanciering essentieel. Daarmee kunnen wij ook provinciale middelen aantrekken. Voor dit doel is een budget van €60.000 geraamd.
Integraal Beheerplan Buitenruimte
In de vergadering van 10 april 2025 heeft de raad besloten om de financiële consequenties van het Integraal Beheerplan Buitenruimte integraal te betrekken bij de afweging in de Kaderbrief. Daarnaast zijn twee moties aangenomen die elk leiden tot een aanvullende financiële claim. De financiële gevolgen van deze moties zijn in deze Kaderbrief meegenomen in de doorrekening, zodat de raad een integrale afweging kan maken.
1) De motie ‘Betere kwaliteit fietspaden en wegen op de Utrechtse Heuvelrug’. Opwaarderen van fietspaden van kwaliteitsniveau C naar A: €50.000,- investeringen en €22.000,- exploitatie (ex kapitaalslasten). Opwaarderen van wegen van kwaliteitsniveau C naar B: €350.000,- investeringen en €85.000,- exploitatie (ex kapitaalslasten).
2) De motie ‘Van C naar A’. Opwaarderen van meubilair en kunstwerken van niveau C naar A: €34.000,- investeringen en €22.500,- exploitatie (ex kapitaalslasten). Opwaarderen van meubilair en kunstwerken in parken van niveau C naar A: €17.000,- investeringen en €11.250,- exploitatie (ex kapitaalslasten).
De extra kosten voor het verbeteren van parken worden momenteel nader uitgewerkt; verwacht wordt dat dit enkele tienduizenden euro’s betreft.
In de financiële doorrekening bij deze Kaderbrief is uitgegaan van het vastgestelde IBB, aangevuld met de financiële gevolgen van de bovengenoemde moties. Het vastgestelde IBB is gebaseerd op integraal beheer van het huidige onderhoudsniveau in de buitenruimte, zoals vastgelegd in het uitvoeringsprogramma van de raad. De financiële onderbouwing sluit hierbij aan. Als de raad (delen van) de moties wil schrappen of anders wil prioriteren, vraagt dat om een heroverweging.
Groenvisie, Hoofdgroenstructuur en aanpassing Bomenverordening
De ambitie vanuit het uitvoeringsprogramma is om de kwaliteit en de kwantiteit van het groen in de komende 15 jaar te laten toenemen, met nadruk op de openbare ruimte en ruimtelijke ontwikkelingen. Deze ambitie wordt uitgewerkt in de nieuwe Groenvisie. Het uitsluitend anders inzetten van bestaande capaciteit en middelen is hiervoor echter onvoldoende. Ook de doelstelling om de boomkroonbedekking in en rond de dorpen met 2%-punt te laten stijgen, is op deze manier niet haalbaar.
Door gelijktijdig met de Groenvisie de Bomenverordening aan te passen, ontstaat meer grip op kap en herplant doordat meer bomen vergunningplichtig worden en herplant vaker wordt opgelegd. Daarbij wordt uitgegaan van het principe 'Nee, tenzij...' bij kapaanvragen. Deze aanpak draagt bij aan het realiseren van de doelstelling voor toename van de kroonbedekking, zoals opgenomen in de nog vast te stellen Groenvisie en de hoofdgroenstructuur 'Groen, doen!. Voor de uitvoering is structureel extra capaciteit en financiering nodig.
Groenvisie: de Groenvisie vraagt om een totale investering van €175.000,- tot €351.000,- afhankelijk van het gekozen scenario, over de periode 2026–2030. Een totale extra aan exploitatie kosten van €90.000,- oplopend tot €105.000,- in 2029. In de financiële onderbouwing is uitgegaan van de plusvariant, passend bij de ambitie om voortvarend uitvoering te geven aan de visie. Beide scenario’s dragen bij aan het verder vergroenen van de gemeente, in lijn met de doelstelling om de groenste gemeente van Nederland te worden. In beide varianten wordt 1 fte formatie ingezet voor toezicht, handhaving en advisering aan de voorkant, inclusief communicatie. De plusvariant zet daarnaast extra middelen in, bijvoorbeeld voor de aanplant van meer bomen en struiken. De raad wordt in de gelegenheid gesteld om bij de begroting een integrale afweging te maken of deze variant wordt voortgezet, of dat wordt gekozen voor de basisvariant met lagere kosten.
Bomenverordening: dit vraagt om een totale extra aan exploitatie kosten van €152.000,-. (Hiervan kan € 59.600,- door leges worden gedekt, van die leges wordt ongeveer €10.500,- betaald door beheer).
Subsidie medewerker
Vanwege het ravijnjaar in 2026 en de toenemende financiële druk is het noodzakelijk om structureel naar alternatieve inkomstenbronnen te zoeken om de taken en plannen uit het uitvoeringsprogramma te kunnen uitvoeren. De raad heeft met het uitvoeringsprogramma ingezet op het vinden van nieuwe opbrengsten, het aanvragen van subsidies en het vergroten van de capaciteit voor het binnenhalen en inzetten daarvan (p.16, 22, 35 en 45). Het college heeft dit opgepakt door de tijdelijke functie adviseur subsidies te creëren, die per 1 maart 2024 is ingevuld en loopt tot 31 december 2025. In 2024 heeft de coördinator subsidies geresulteerd in een totaal van €.2.6 miljoen aan toegekende subsidies. De nut en noodzaak van deze functie voor deze inkomstenbron heeft zich bewezen. Voorgesteld wordt om de tijdelijke functie adviseur subsidies (eindigt 31-12-25) per 1 januari 2026 structureel te maken en uit te breiden van 0,5 naar 0,67 fte.